Năm 2013 chuẩn bị khép lại những trang cuối cùng, trong cái lạnh giá của những ngày cuối năm, lòng người như được sởi ấm bởi thanh âm rộn ràng của xuân mới. Khắp các phố phường, ngõ hẻm và ngay cả trong lòng người, tết đang mon men gõ cửa.
Mỗi khi Tết đến xuân về, dù làm bất cứ nghề gì, ở bất kì đâu, tất cả mọi người đều mong được trở về nhà sum họp với gia đình trong 3 ngày Tết. “Về quê ăn Tết” không chỉ là được về nhà, mà còn là một cuộc hành hương về với cội nguồn, về với nơi chôn rau cắt rốn. Ai ai cũng hối hả, ai ai cũng nôn nao khi mà chẳng còn bao lâu nữa là năm hết tết đến.
Đây đó ngoài đường phố, người ta đã bắt đầu bày bán hàng hóa tết càng khiến cho người ta thêm mong ngóng, bởi trong tìm thức của người Việt ngày Tết đầu xuân là ngày đoàn tụ, đoàn viên, nhất là đối với những ai đang làm ăn xa quê thì ngày tết là một ngày lễ vô cùng quan trọng. Chính vì thế, những ngày cuối năm là thời điểm hết sức bận rộn vì phải chuẩn bị, sắm sửa nhiều thứ cho gia đình và người thân. Tuy nhiên dù là trên một đất nước, cùng chung nòi giống Tiên Rồng nhưng ở mỗi vùng miền khác nhau người ta lại có cái cách đón tết khác nhau.
Tống cựu nghênh tân - chuẩn bị đón xuân
Trước khi tết đến khoảng nửa tháng, các thành viên trong gia đình bắt đầu tổng vệ sinh nhà cửa lau chùi, dọn dẹp đồ đạc trong nhà, sơn sửa lại những cánh cửa đã sờn cũ, rỉ sét, trang trí đẻ căn nhà cũng có a mới đón xuân mới.
Tục lệ truyền thống này được gọi là “tống cựu nghênh tân” nghĩa là vứt bỏ những thứ rác rưởi nhằm xua đi những cái không may của năm cũ để chào đón may mắn của năm mới. Không chỉ cần sự gọn gàng, ngăn nắp, sạch sẽ, mà còn phải cầu kỳ hơn ngày thường bởi ai ai cũng đều mong muốn căn nhà đẹp hơn, mới hơn mỗi dịp Tết đến xuân về đó như tín hiệu của một năm mới đầy ắp niềm vui và may mắn.Từ xưa cho đến nay, việc mua sắm quần áo mới đón tết đã là truyền thống không chỉ của riêng vùng nào, cứ mỗi độ xuân về, trẻ con lại nô nức với niềm hân hoan được sắm sửa quần áo đẹp đi chúc tết. Diện quần áo mới cho ngày tết mang ý nghĩa hy vọng những điều tốt lành sẽ đến với mình trong năm mới. Trải qua bao nhiêu năm lịch sử, cách ăn, cách chơi Tết có thay đổi nhưng nhu cầu mua sắm tết là điều không thể thiếu dù giàu hay nghèo.
Chợ xuân sắm tết
Mua sắm chuẩn bị cho ba ngày Tết thường không phải để “có cái ăn” mà đó là thói quen, là một nét văn hóa. Thú sắm Tết cứ là chuyện đương nhiên, gần như không một nhà nào lại không “đi sắm Tết”.
Chợ Tết ở đâu cũng thế, luôn mang đậm không khí của lễ hôi, khác hẳn với những phiên chợ thường ngày trong năm. Chợ tết có đầy đủ tất cả “món ngon vật lạ”, người mua mười bán tấp nập, ai cũng mua hàng nặng trĩu giỏ. Ai cũng cố gắng sắm cho gia đình một cái Tết tươm tất sau một năm lao động vất vả. Nhà nhà chuẩn bị Tết trước một tháng, có khi 3 tháng.Không khí Tết trong Nam bắt đầu nhộn nhịp vào khoảng đầu tháng chạp, các chợ hoa, chợ Tết chuẩn bị dựng sạp cho đến đêm giao thừa với những phiên chợ mở suốt đêm. Ở bến sông, những phiên chợ Tết trở nên nhộn nhịp, sầm uất khác thường. Các quầy hàng đều được trang trí đầy sắc màu nào hoa, nào bánh mứt, củ kiệu, đu đủ làm dưa... cho đến những thứ không ăn được như phong bao lì xì, giấy dán... Nhưng hấp dẫn nhất, đông vui nhất phải kể đến chợ dưa, dưa được chất thành đống như núi. Dưa Trảng Bàng, Trà Vinh... ruột đỏ như son, hạt đen huyền nhỏ rít, thịt óng ánh như hạt đường kính, ăn ngọt tê cả răng. Người ta còn sắm tranh Tết, hoa Tết, thường là có cành mai cắm trên lọ độc bình trên bàn thờ và trang hoàng từ trong nhà đến ngoài ngõ.
Chợ hoa xuân rực rỡ
Góp mặt muộn hơn vào không khí những ngày áp Tết, nhưng chợ hoa là đặc trưng trong sinh hoạt Tết cổ truyền của người dân Nam Bộ.
Mai vàng – hoa xuân tiêu biểu của phương Nam
Đối với người miền Nam, nếu hoa Mai nở đúng vào lúc đón giao thừa hay nở vào sáng sớm ngày mùng một Tết thì điều đó có nghĩa là sự may mắn, thịnh vượng, và hạnh phúc sẽ đến với cả gia đình trong năm đó. Cành mai khéo chọn cắm trong độc bình mấy tuần sau vẫn còn tiếp tục đươm hoa, giữ sắc xuân tươi thắm trong nhà.
Mâm ngũ quả
Trên bàn thờ tổ tiên của người Nam Bộ ngày tết, ngoài cành mai cắm trong lọ còn bày mâm ngũ quả. Khác với người miền Bắc, người dân Nam Bộ có phần cầu kỳ hơn trong khâu chọn lựa những loại quả sẽ xuất hiện trong mâm ngũ quả cúng gia tiên. Thông thường ở phương Nam, người ta chỉ chú ý đến bốn thứ trái cây chính là: mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, mà theo cách phát âm miền Nam hiểu là "cầu vừa đủ xài" thêm chân đế là 3 trái thơm (dứa) thể hiện sự vững vàng.Do cách phát âm gần giống với từ “chúi” (thể hiện sự nguy khó) nên chuối là thứ quả không bao giờ xuất hiện. Cũng bởi câu nói: “Cam làm quýt chịu” nên người Nam không bày những trái cam óng ả như ở ngoài Bắc. Đặc biệt, mâm ngũ quả của người miền Nam không thể thiếu cặp dưa hấu ruột đỏ vỏ xanh, tượng trưng cho lòng trung nghĩa và trinh tiết của người phương Nam.
Cạnh quả dưa có hai bánh đường phổi, loại đường này cứng như đá, để cả năm cũng không chảy nước và chỉ đập ra cho trẻ con ăn chơi sau tết, mặc dầu dùng đường này nấu chè thì rất ngon. Vì trái cây ngày càng nhiều nên mâm ngũ quả cũng càng phong phú theo thời gian. Mâm ngũ quả làm cho quang cảnh ngày Tết và không gian thờ cúng gia tiên thêm phần tươi vui, ấm áp và rực rỡ.
Lễ nghi truyền thống
Ở miền Nam người ta cũng dựng nêu, đốt pháo, nhưng không gói bánh chưng, không có bánh chưng vuông như miền Bắc mà là những bánh chưng dài hay còn gọi là bánh tét. Bánh tét có nhiều loại: bánh tét chay, bánh tét mặn, bánh tét ngọt. Bánh tét chay không nhân. Bánh tét mặn được xắt miếng và thường ăn kèm với đĩa củ cải ngâm nước mắm.
Giáp tết, các gia đình sẽ tổ chức đi chạp mộ để tỏ lòng "uống nước nhớ nguồn" với những người đã khuất. Chiều 23 tháng chạp đưa ông Táo về trời. Ngày 30 làm một mâm cơm cúng tổ tiên, gọi là lễ "rước ông bà". Cho đến khi hết Tết khói hương trên bàn thờ gia tiên lun nghi ngút và sau đó đến ngày mồng 3 tháng Giêng thì làm lễ "đưa ông bà". Trước giao thừa, các gia đình thắp hương mời hương linh ông bà và tổ tiên và những người thân đã qua đời về ăn cơm, vui Tết với con cháu (cúng gia tiên). Lễ vật cúng giao thừa ngoài hương hoa quả phẩm còn có thêm quả dừa, bánh phồng, bánh tráng con gà trống luộc.
Trẻ con ở các vùng quê cũng được dịp vui chơi hết mình với những trò chơi đặc biệt như đá gà, đá cá lia thia, thi cây kiểng, đu tiên, đua ghe, đánh bài, đánh me và xóc đĩa.
Mâm cỗ ngày xuânMâm cỗ Tết của miền Nam thường có nhiều đồ nguội do thời tiết nắng nóng. Hầu như nhà nào cũng có ba món cơ bản là bánh tét, bánh tráng và nồi thịt kho tàu trong mấy ngày tết. Trong suy nghĩ của người phương Nam, bánh tét tượng trưng cho sự ấm no từ đời này qua đời khác.
Đặc trưng của Nam bộ đó là món bánh tét lá cẩm tím vừa thơm ngon lại vừa thẩm mỹ vì chỉ dành riêng cho những dịp lễ quan trọng của năm mà không nơi nào có được.
Bốn món cúng cũng món ăn ngày Tết.
Để thay đổi khẩu vị và đỡ ngấy, nhà nào ở Nam Bộ cũng nấu cháo cá ám, ăn với rau ghém, chuối cây xắt mỏng và các loại rau thơm, rau mùi, một con cá lóc nướng ăn với lá bông súng non hay đọt vừng. Người phương Nam đặc biệt chăm chút cho bàn tiệc ngày xuân, nó chứa đựng loàng thành kính với tổ tiên ông bà và thưởng thức trọn vẹn vị mặn, ngọt, chua, cay, đắng trong từng món ăn bên mâm cơm sum vầy gia đình ngày đầu năm thêm ấm áp, an khang.
Kiêng kị đầu năm
Khi ai đến nhà, bất kể giờ giấc nào, gia chủ cũng dọn cỗ, mời uống rượu, ăn bánh. Khách không được từ chối bữa ăn, dù no cũng phải nhấm nháp chút ít khi ghé chơi vào tết. Trước lúc giao thừa, tất cả các thành viên phải có mặc đầy đủ tại nhà. Nếu ai không về kịp xem như cả năm sau người ấy phải bôn ba vì công việc làm ăn. Người Nam Bộ cũng cho rằng, nếu trong ngày tết để mất chổi nghĩa là năm đó gia đình sẽ bị trộm vét sạch của, vậy nên khi quét dọn phải cất hết chổi. Tết miền Nam mộc mạc, đơn giản, không như miền Bắc giữ nhiều phép tắc và tục kiêng cữ.
Còn tiếp
Kỳ 1 - Kỳ 2 - Kỳ 3
Theo Chu Du 24
Du lịch, GO!
.jpg)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét